Ο καρκίνος βρίσκεται σε ανοδική τροχιά, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να υπολογίζει αύξηση της τάξεως του 50% στα περιστατικά μέσα στα επόμενα 20 χρόνια. Η αυξητική τάση έχει παρατηρηθεί από το παρελθόν: η μελέτη του Global Burden of Disease Cancer Collaboration η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό JAMA τον Δεκέμβριο του 2019 αναφέρει αύξηση παγκοσμίως της επίπτωσης όλων των μορφών καρκίνου κατά 1-2% ετησίως κατά τη δεκαετία 2007 με 2017. Στην Ελλάδα η συχνότητα καρκίνου υπήρξε σχετικά σταθερή στο ίδιο διάστημα.
Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία του Globocan που ανακοινώθηκαν τον Μάιο του 2019 και αφορούν την Ελλάδα του 2018, είχαμε 67.401 νέες περιπτώσεις καρκίνου. Φαίνεται πως 1 στους 3 άνδρες και 1 στις 4 γυναίκες θα εμφανίσουν καρκίνο πριν τα 75 έτη.
Οι πιο συχνοί τύποι καρκίνου στην Ελλάδα ανεξαρτήτως φύλου, είναι του πνεύμονα (14.8%), του μαστού (11.5%), του παχέος εντέρου (10.9%), του προστάτη αδένα (9.6%), της ουροδόχου κύστεως (8.6%), του σώματος της μήτρας (3.4%) και του παγκρέατος (3.2%)
Τί ισχύει για άνδρες και γυναίκες
Καρκίνος του πνεύμονα, του προστάτη και της ουροδόχου κύστεως υπερτερούν στους άνδρες ενώ καρκίνος μαστού, παχέος εντέρου και μήτρας είναι στις πρώτες θέσεις στο γυναικείο πληθυσμό. Έως το 2040, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά πως οι νέες περιπτώσεις στην Ελλάδα θα αυξηθούν στις 84.507, γεγονός που παρατηρείται παγκοσμίως και θεωρείται αναμενόμενο λόγω της αύξησης και της γήρανσης του πληθυσμού.
Τα καλά νέα είναι πως η θνησιμότητα, σύμφωνα με την ίδια μελέτη του Global Burden of Disease, έχει μειωθεί παγκοσμίως κατά τη δεκαετία 2007 με 2017.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην εξατομικευμένη ιατρική και οι νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις όπως η ανοσοθεραπεία έχουν αυξήσει σημαντικά την επιβίωση. Βέβαια, το βελτιωμένο περιβάλλον για τους ασθενείς με καρκίνο σε χώρες υψηλού εισοδήματος, έρχονται σε αντίθεση με την αδυναμία ακόμα και για ευρέως διαδεδομένες βασικές διαγνωστικές και θεραπευτικές επιλογές, σε ασθενείς σε χώρες χαμηλού εισοδήματος.
Οι πιο θανατηφόροι καρκίνοι
Στην Ελλάδα το 2018, υπολογίστηκαν 33.288 θάνατοι από καρκίνο, με τους πιο «θανατηφόρους» καρκίνους, στον πνεύμονα (25.1%), στο παχύ έντερο (10.3%), στο μαστό (6.6%), στο πάγκρεας (6.1%) και στον προστάτη (5.6%).
Λόγω αυτής της αυξητικής τάσης των καρκίνων και των επιπτώσεών της στα σύγχρονα συστήματα υγείας, γίνεται σοβαρή προσπάθεια από την επιστημονική κοινότητα, να διερευνηθεί περαιτέρω η ασθένεια. Μεγαλύτερη έμφαση έχει δοθεί στη μελέτη της επιρροής των περιβαλλοντικών παραγόντων όσον αφορά στην ανάπτυξη του καρκίνου. Τα τελευταία χρόνια ο ρόλος των γονιδίων αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο. Η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και η ανακάλυψη νέων γενετικών μονοπατιών δημιουργεί νέες δυνατότητες τόσο στον προσυμπτωματικό έλεγχο, όσο και στη διαχείριση αλλά και στη θεραπεία του καρκίνου. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, δεν μπορούν να αναγνωριστούν αποκλειστικά σαφώς περιβαλλοντικοί ή γονιδιακοί παράγοντες κινδύνου. Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Το να ερευνά κανείς αποκλειστικά την περιβαλλοντική επιρροή χωρίς να γνωρίζει τη γονιδιακή επίδραση είναι σαν προσεγγίζει μόνο κατά το ήμισυ την αιτιολογία του καρκίνου, αντιμετωπίζοντας πιθανώς ανεπαρκώς την ασθένεια. Συχνά, ένα άτομο κινδυνεύει να εμφανίσει καρκίνο, με βάση τα γονίδια του. Έχοντας αυτή τη γνώση, θα μπορούσε ο καθένας να ακολουθεί πιο υγιεινό τρόπο ζωής για να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Ο υγιεινός τρόπος ζωής στις ανεπτυγμένες χώρες περιλαμβάνει κυρίως παράγοντες όπως την άσκηση, την αποφυγή καπνίσματος και τη μείωση του αλκοόλ. Ωστόσο στις αναπτυσσόμενες χώρες, το μεγαλύτερο βάρος δίνεται στην θεραπεία δυνητικά καρκινογόνων λοιμώξεων από ιούς, παράσιτα και βακτήρια. Σε πολλές περιπτώσεις έχει φανεί πως η χρόνια λοίμωξη μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο. Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων είναι γνωστό πως αποτελεί αιτία του 95% των περιπτώσεων καρκίνου τραχήλου μήτρας ενώ ξ χρόνια έκθεση σε αμίαντο έχει συσχετισθεί με καρκίνο του πνεύμονα. Σε αυτές τις περιπτώσεις το περιβάλλον παίζει κυρίαρχο ρόλο στον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
