Ανθεκτικό και σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα με αυξητική τάση τις τελευταίες δεκαετίες, τρεις φορές συχνότερο από τον έρπη των γεννητικών οργάνων. Περίπου το 60% γυναικών και ανδρών είναι σήμερα φορείς του ιού HPV (Human Papillomavirus) -του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων, οι περισσότεροι νέοι.
των γυναικών & των ανδρών είναι φορείς του HPV
O ιός των κονδυλωμάτων απειλεί την υγεία μας και έχει πάνω από 100 τύπους. Από αυτούς 30 με 40 είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενοι και προκαλούν λοίμωξη των γεννητικών οργάνων, κυρίως οι τύποι 16 και 18. Γενικότερα, διακρίνονται σε αυτούς που προκαλούν οξυτενή κονδυλώματα (εμφανίζονται στα έξω γεννητικά όργανα) και σε εκείνους που ευθύνονται για προκαρκινικές αλλοιώσεις (στα έσω γεννητικά όργανα).
Τα κονδυλώματα μπορεί να είναι επίπεδα ή να προεξέχουν από το δέρμα, σε μέγεθος από κεφάλι καρφίτσας και μεγαλύτερα, μεμονωμένα ή πολλά μαζί, με ανώμαλη επιφάνεια, στο χρώμα του δέρματος ή ροζ. Ενίοτε γίνονται αντιληπτά μόνο με την αφή. Στη γυναίκα εμφανίζονται στο αιδοίο, στον κόλπο, στον τράχηλο της μήτρας, στο δέρμα της περινεϊκής περιοχής, στο δακτύλιο και στο βλεννογόνο του ορθού. Στον άνδρα στη βάλανο, στην πόσθη του πέους και στον πρωκτό. Μπορεί να εμφανιστούν και στο στόμα, σε άνδρες και γυναίκες.
Τα κονδυλώματα μεταδίδονται σχεδόν πάντα με τη σεξουαλική επαφή από φορέα του ιού ή κάποιον που έχει νοσήσει. Ωστόσο ο ιός μπορεί να εκδηλωθεί μετά πολλούς μήνες ή και χρόνια, όταν το ανοσοποιητικό είναι καταβεβλημένο. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να έχουμε μολυνθεί από προηγούμενο ερωτικό σύντροφο και όχι από αυτόν που έχουμε το χρόνο που θα κάνει την εμφάνισή του ο ιός.
Τα κονδυλώματα δεν εμφανίζουν ενοχλήσεις, πόνο ή φαγούρα γι’ αυτό συνήθως δεν γνωρίζουμε την ύπαρξή τους. Ανιχνεύονται μέσω του ΤΕΣΤ ΠΑΠ και αν υπάρξουν ευρήματα, με την κολποσκόπηση παρακολουθείται η πορεία τους, μέσω των βιοψιών που λαμβάνονται. Δυστυχώς, αν μολυνθούμε, ο ιός δεν φεύγει ποτέ αλλά ενδεχομένως να υποχωρήσουν τα συμπτώματα και να παραμείνει στον οργανισμό σε λανθάνουσα κατάσταση.
Στα ενδοπρωκτικά κονδυλώματα, συστήνεται ΤΕΣΤ-ΠΑΠ σε γυναίκες και άνδρες, καθώς είναι ουσιαστικά κυτταρολογική εξέταση. Οι επιθετικοί τύποι διαγιγνώσκονται μόνο με εργαστηριακές εξετάσεις, τις αποκαλούμενες τεχνικές ταυτοποίησης του ιού.
Εκτιμάται ότι ο ιός HPV ευθύνεται για το 95% περιστατικών καρκίνου του πρωκτού και το 35% καρκίνων του πέους ενώ στη γυναίκα αποτελεί βασικό ενοχοποιητικό παράγοντα για τον καρκίνο μήτρας και ορθού. Το εμβόλιο που κυκλοφορεί προστατεύει από τα στελέχη του ιού που προκαλούν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ή του ορθού. Δεν προστατεύει όμως από τα υπόλοιπα στελέχη που προκαλούν τις τυπικές δερματικές αλλοιώσεις των κονδυλωμάτων. Χορηγείται δωρεάν σε κορίτσια προεφηβικής ηλικίας αλλά σε καμία περίπτωση δεν μας απαλλάσσει από τη χρήση του προφυλακτικού, που αποτελεί τον βασικό τρόπο προφύλαξης, ακόμη κι αν έχουμε σταθερό ερωτικό σύντροφο. Όμως και το προφυλακτικό δεν καλύπτει όλη την περιγεννητική περιοχή ή όλα τα στάδια της ερωτικής συνεύρεσης, οπότε δεν προσφέρει απόλυτη προστασία. Επιπρόσθετα, ασυμπτωματικοί φορείς του ιού- μπορεί να τον μεταδώσουν.
Παράγοντες που ευνοούν την επανεμφάνιση των κονδυλωμάτων είναι: η πλημμελής υγιεινή φροντίδα της γεννητικής περιοχής, ο διαβήτης, οι ανοσολογικές ανεπάρκειες, τα ανοσοκατασταλτικά και το κάπνισμα.
Μπορώ να προφυλαχθώ;
Η ασφαλέστερη επιλογή είναι η σεξουαλική επαφή με ένα μόνο πρόσωπο το οποίο δεν νοσεί ή δεν είναι φορέας του ιού, το οποίο αντίστοιχα έχει την ίδια σεξουαλική συμπεριφορά. Τα προφυλακτικά αν χρησιμοποιηθούν σωστά προστατεύουν αλλά μόνο για το δέρμα που καλύπτουν, έτσι δεν προστατεύουν 100%. Οι σπερμοκτόνοι αφροί, κρέμες, ζελατίνες κλπ, δεν παρεμποδίζουν HPV.
Υπάρχει θεραπεία;
Τα μεγάλα κονδυλώματα μπορούν να προκαλέσουν απόφραξη του ουροποιητικού συστήματος, αγχώδεις διαταραχές και κατάθλιψη σε άτομα που πάσχουν από πρωκτογεννητικά κονδυλώματα. Αν τα κονδυλώματα είναι εξωτερικά, άρα ορατά, η συνήθης θεραπευτική αγωγή για άνδρες και γυναίκες, περιλαμβάνει τοπική φαρμακευτική καυτηρίαση με ποδοφυλλίνη ή ποδοφυλλοτοξίνη, ή καυτηρίαση με λέιζερ. Αν είναι εσωτερικά με ήπιες αλλοιώσεις του HPV, συστήνεται τακτική παρακολούθηση, καθώς το 50% των γυναικών παρουσιάζουν βελτίωση ή και πλήρη ίαση χωρίς κάποια θεραπεία. Αν οι αλλοιώσεις είναι σοβαρότερες προτείνεται η αφαίρεση των κονδυλωμάτων με κλασική χειρουργική επέμβαση ή με λέιζερ ή με κρυοπηξία (με υγρό άζωτο) ή με διαθερμία.
Εμβόλιο και νέες μέθοδοι
Παρά τη σημαντική προσφορά του Test Pap, υπάρχει η πιθανότητα ψευδώς αρνητικών εξετάσεων σε ποσοστό 10-20%. Νέες μέθοδοι κυτταρολογικής διάγνωσης (κυτταρολογία υγρής φάσης, αυτοματοποιημένη κυτταρολογία, ανίχνευση του ιού με μεθόδους μοριακής βιολογίας) επιχειρούν να μειώσουν το ποσοστό αυτό και να βελτιώσουν τη διαγνωστική αξιοπιστία του Test.
Ελπιδοφόρα για τη μείωση της συχνότητας μετάδοσης του ιού είναι και τα προγράμματα εμβολιασμού, σε αγόρια και κορίτσια 7 – 15 ετών και γυναίκες 16 – 26 ετών. Αν και το εμβόλιο προσφέρει στοχευμένη πρόληψη ωστόσο καθοριστική είναι η «υγιής» σεξουαλική συμπεριφορά με τη χρήση προφυλακτικού και ο τακτικός προληπτικός γυναικολογικός έλεγχος, καθώς τα πρώιμα στάδια της νόσου δεν εμφανίζουν καθόλου συμπτώματα.
