Αν και η συχνότητα του καρκίνου του δέρματος παρουσιάζει αυξητική τάση τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο η συνεχής ενημέρωση αποδίδει καρπούς. Σε αυτήν αποδίδουν οι επιστήμονες όπως το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών των Η.Π.Α. ( CDC) τη μείωση της θνητότητας από τον συγκεκριμένο τύπο καρκίνου.
Κάθε χρόνο, εμφανίζονται παγκοσμίως 2 με 3 εκατομμύρια περιστατικά (εκτός μελανώματος) ενώ οι περιπτώσεις μελανώματος φτάνουν τις 132.000 ανά έτος. Ένας στους τρεις καρκίνους που διαγιγνώσκονται αφορά το δέρμα, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του American Cancer Society. Μάλιστα, εκτιμάται ότι ένας στους πέντε ανθρώπους αναμένεται ν’ αναπτύξει κακοήθεια στο δέρμα, κάποια στιγμή στη ζωή του.
Κι όμως, η βλάβη που δημιουργείται στο δέρμα από την ακτινοβολία UV μπορεί σε μεγάλο ποσοστό να αποφευχθεί. Η αύξηση της συχνότητας των καρκίνων του δέρματος τα τελευταία χρόνια, σχετίζεται ισχυρά με δημοφιλείς υπαίθριες δραστηριότητες και κυρίως την ηλιοθεραπεία, παρά το γεγονός ότι είναι συνεχής η ενημέρωση των πολιτών για τις βλαπτικές συνέπειες που επιφέρει η αλόγιστη έκθεση στον ήλιο, η οποία ενοχοποιείται για επιβλαβείς επιπτώσεις στο δέρμα, στα μάτια και πιθανώς στο ανοσοποιητικό σύστημα. Έρευνα η οποία διενεργήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο κατέληξε στο συμπέρασμα πως περίπου το 86% των περιπτώσεων μελανώματος μπορούν να αποδοθούν στην υπερβολική έκθεση στην ηλιακή UV ακτινοβολία. Επιπρόσθετα, το 90% των υπολοίπων καρκίνων του δέρματος σχετίζονται με την επίδραση του ήλιου.
Έως και σήμερα, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να θεωρούν τη συχνή ηλιοθεραπεία ως κάτι φυσιολογικό και κοινωνικά αποδεκτό, με αποτέλεσμα να θέτουν την υγεία τους σε κίνδυνο. Κι αυτό γιατί το μαύρισμα εξακολουθεί ν’ αποτελεί σύμβολο ελκυστικότητας και σε κάποιους λαούς ακόμα και ένδειξη καλής υγείας. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι το δέρμα μαυρίζει επιχειρώντας ν’ αποτρέψει περαιτέρω ζημίες.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τονίζει πως τέσσερις στις πέντε περιπτώσεις καρκίνου του δέρματος θα μπορούσαν να προληφθούν αν ακολουθούσαμε τις οδηγίες. Η καθημερινή χρήση αντηλιακού με δείκτη προστασίας SPF 15 ή και περισσότερο, μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος κατά 50%. Η υιοθέτηση λοιπόν απλών προφυλάξεων μπορεί να κάνει τη διαφορά.
Οι ύποπτες βλάβες
Σημαντικό κομμάτι της πρόληψης είναι η έγκαιρη αναγνώριση των ύποπτων βλαβών στο δέρμα. Το 99% των μελανωμάτων, είναι θεραπεύσιμα, αρκεί να διαγνωστούν και θεραπευτούν σε αρχικό στάδιο. Σε σχέση με άλλους τύπους καρκίνου που αναπτύσσονται εσωτερικά, ο καρκίνος του δέρματος είναι άμεσα ορατός, οπότε η τακτική παρακολούθηση του δέρματος, τόσο με αυτοεξέταση όσο και με τακτική ιατρική εξέταση, είναι ζωτικής σημασίας. Σύμφωνα με δύο προοπτικές μελέτες που διενεργήθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, με περισσότερους από 1800 ασθενείς, πάνω από το 1/3 των μελανωμάτων, εντοπίσθηκαν επειδή οι ασθενείς επισκέφθηκαν τον γιατρό για την εκτίμηση κάποιας άλλης δερματικής βλάβης. Η πλήρης κλινική εξέταση από τον ειδικό για την εκτίμηση βλαβών, είναι επομένως ο μόνος ασφαλής δρόμος για να προστατευθούμε από τον καρκίνο του δέρματος, καθώς οι πολίτες δεν διαθέτουν τη γνώση για ν’ αξιολογήσουν τις βλάβες που έχει υποστεί το δέρμα τους. Ο γιατρός θα εκτιμήσει τους σπίλους (ελιές) στο δέρμα και ενδεχομένως ν’ αποφανθεί ότι απαιτείται τακτικός έλεγχός τους ή ακόμα θα αφαιρέσει όσες θεωρήσει «ύποπτες». Να σημειωθεί ωστόσο ότι η τακτική αφαίρεση πολλών σπίλων, συνήθως δεν συνιστάται ως τρόπος πρόληψης του μελανώματος. Μάλιστα, μόνο 20-30% των μελανωμάτων αναπτύσσονται σε ήδη υπάρχοντες σπίλους: το 70-80% ξεκινούν από φαινομενικά υγιές δέρμα.
Για κάθε νέο, περίεργο σπίλο, για κάθε αλλαγή σε ήδη υπάρχοντα σπίλο, απαιτείται άμεση επίσκεψη σε γιατρό με εμπειρία στην ανίχνευση καρκίνων στο δέρμα.
Cymerman RM, Shao Y, Wang K, et al. De novo versus nevus-associated melanomas: Differences in associations with prognostic indicators and survival. J Natl Cancer Inst 2016 May 27; 108(10). doi:10.1093/jnci/djw121.
Skin Cancer Foundation. Skin Cancer Facts & Statistics.
Green AC, Williams GM, Logan V, Strutton GM. Reduced melanoma after regular sunscreen use: randomized trial follow-up. J Clin Oncol 2011; 29(3):257-263.
Koh HK, Geller AC, Miller DR, et al. Prevention and early detection strategies for melanoma and skin cancer: Current status. Arch Dermatol 1996; 132(4):436-442.
Parkin DM, Mesher D, Sasieni P. Cancers attributable to solar (ultraviolet) radiation exposure in the UK in 2010. Br J Cancer 2011; 105:S66-S69.
Aldridge, Roger B.; Naysmith, Lisa; Ooi, Ee Ting; Murray, Caroline S.; Rees, Jonathan L. (2013). The Importance of a Full Clinical Examination: Assessment of Index Lesions Referred to a Skin Cancer Clinic Without a Total Body Skin Examination Would Miss One in Three Melanomas. Acta Dermato-Venereologica, Volume 93, Number 6, pp. 689-692.
