Οι συμπληρωματικές θεραπείες είναι πολύτιμος σύμμαχος των ογκολογικών ασθενών γιατί:
- Βελτιώνουν τη φυσική και ψυχολογική κατάστασή τους.
- Μειώνουν τις παρενέργειες των θεραπειών (χειρουργείο, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία)
- Ενισχύουν τις αντοχές τους.
Ωστόσο είναι απαραίτητο οι συμπληρωματικές θεραπείες να προσαρμόζονται στον τύπο καρκίνου, στην ακολουθούμενη θεραπεία, στην ηλικία, στη γενική κατάσταση του ασθενούς και να έχουν την έγκριση της ογκολογικής ομάδας που φροντίζει τον ασθενή ώστε να αποφευχθούν αλληλεπιδράσεις που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την κατάσταση της υγείας του. Η έγκαιρη διατροφική παρέμβαση και η διεπιστημονική συνεργασία ενισχύουν τον ογκολογικό ασθενή κατά τη διάρκεια των θεραπειών του.
Α. Διατροφική Υποστήριξη
Υποσιτισμός και καχεξία απειλούν τους ογκολογικούς ασθενείς. Σύμφωνα με έρευνες, 51% κινδυνεύουν από υποσιτισμό ενώ το 9% είναι εμφανώς υποσιτισμένοι. Η διατροφική υποστήριξη βελτιώνει την ανοχή στη θεραπεία, μειώνει την τοξικότητα και ενισχύει τη μυϊκή μάζα. Ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενή ακολουθούνται οι εξής παρεμβάσεις.
Διατροφικά Συμπληρώματα από το Στόμα. Ενισχύουν την πρόσληψη θερμίδων και πρωτεϊνών, ιδιαίτερα σε ασθενείς με ναυτία ή αλλαγής γεύσης λόγω χημειοθεραπείας/ακτινοθεραπείας.
Διατροφική Συμβουλευτική. Προσαρμόζει τη διατροφή για να αντιμετωπισθούν συμπτώματα όπως πρώιμη αίσθηση κορεσμού ή απώλεια όρεξης.
Τεχνητή Διατροφή. Εντερική ή παρεντερική για ασθενείς που δεν μπορούν να τραφούν επαρκώς συχνά μετά το χειρουργείο ή σε ασθενείς στους οποίους προσφέρεται παρηγορητική φροντίδα: σύμφωνα με έρευνες το 45% από τους ασθενείς τελικού σταδίου παραμένει στο σπίτι.
Β. Άσκηση και Φυσικοθεραπεία
Η ήπια άσκηση βοηθά να διατηρηθεί η μυϊκή μάζα, μειώνει την κόπωση και λειτουργεί συμπληρωματικά στη διατροφική υποστήριξη.
Ασκήσεις Αντοχής και Ενδυνάμωσης. Προσαρμόζονται στις ανάγκες του ογκολογικού ασθενή. Περπάτημα ή ασκήσεις ελαφράς αντίστασης, συμβάλουν στη μείωση της σαρκοπενίας, ιδιαίτερα μετά το χειρουργείο.
Φυσικοθεραπεία. Αποκαθιστά την κινητικότητα μετά το χειρουργείο ή διαχειρίζεται τον πόνο που μπορεί να προκληθεί από θεραπείες όπως η ακτινοθεραπεία. Παράλληλα, μειώνει τη θεραπευτική τοξικότητα, βελτιώνει την ποιότητα ζωής και ενισχύει την αντοχή στις θεραπείες. Απαραίτητη προϋπόθεση να προσαρμόζεται στη φυσική κατάσταση του ογκολογικού ασθενή, ιδιαίτερα αν είναι ηλικιωμένος ή ο οργανισμός του είναι εξασθενημένος.
Γ. Ψυχολογική Υποστήριξη. Άγχος και κατάθλιψη απειλούν τους ογκολογικούς ασθενείς και επηρεάζουν την όρεξη αλλά και τη συμμόρφωσή τους στη θεραπεία. Η ψυχολογική συμβουλευτική διαχειρίζεται και την καχεξία όπως και την έλλειψη κινήτρου που συχνά εμφανίζουν οι ογκολογικοί ασθενείς.
Ψυχοθεραπεία: Ατομικές ή ομαδικές συνεδρίες διαχειρίζονται τον φόβο ή την κατάθλιψη του ογκολογικού ασθενή.
Τεχνικές Χαλάρωσης: Διαλογισμός ή γιόγκα μειώνουν το στρες ενώ έχει παρατηρηθεί ότι μπορεί να βελτιώσουν και την όρεξη.
Εκπαίδευση και Ενδυνάμωση της Οικογένειας. Οι φροντιστές των ογκολογικών ασθενών συμμετέχουν ενεργά στη διατροφική και ψυχολογική στήριξή τους, άρα η εκπαίδευση και η ενδυνάμωσή τους συμβάλει καθοριστικά στη συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία -μειώνοντας τον κίνδυνο υποσιτισμού- αλλά και στη βελτίωση της ψυχολογίας τους.
Δ. Διαχείριση Παρενεργειών
Οι συμπληρωματικές θεραπείες απαλύνουν παρενέργειες των θεραπειών του ογκολογικού ασθενή όπως ναυτία, ξηροστομία και πόνο οι οποίες επιδεινώνουν τον υποσιτισμό.
Βελονισμός. Μπορεί να μειώσει τη ναυτία που προκαλεί η χημειοθεραπεία αλλά και τον πόνο μετά από χειρουργείο.
Μασάζ. Συμβάλει στη χαλάρωση και στη μείωση του πόνου ή της κόπωσης που προκαλεί η ακτινοθεραπεία.
Οξυγονο-οζονοθεραπεία. Βελτιώνει την οξυγόνωση των ιστών, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, μειώνει τις παρενέργειες και μειώνει τη φλεγμονή επειδή λειτουργεί αντιοξειδωτικά.
Συμπληρώματα Βοτάνων. Βελτιώνουν την κατανάλωση τροφής και άρα την ποιότητα ζωής των ογκολογικών ασθενών ωστόσο πρέπει να χορηγούνται υπό την επίβλεψη ιατρού για να αποφευχθούν ενδεχόμενες αλληλεπιδράσεις. Για παράδειγμα το τζίντζερ, μπορεί να αντιμετωπίσει τη ναυτία.
Ε. Συμπληρώματα Διατροφής και Φαρμακευτικές Παρεμβάσεις
Ορισμένα συμπληρώματα διατροφής ή φάρμακα μειώνουν τη φλεγμονή και ενισχύουν τη διατροφική υποστήριξη του ογκολογικού ασθενή, μειώνοντας την απώλεια βάρους. Ωστόσο, απαιτείται ιατρική παρακολούθηση για την αποφυγή παρενεργειών ή αλληλεπιδράσεων.
Ωμέγα-3 Λιπαρά Οξέα. Μπορεί να μειώσουν τη φλεγμονή που σχετίζεται με την καχεξία.
Πρωτεϊνικά Συμπληρώματα. Ενισχύουν τη μυϊκή μάζα, σημαντικό για τους ασθενείς μετά τη χειρουργική επέμβαση ή κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπεία.
Φάρμακα Ορεξιογόνα. Ενδείκνυνται σε σοβαρές περιπτώσεις και τονώνουν την όρεξη.
ΣΤ. Εκπαίδευση και Συμβουλευτική
Η εκπαίδευση των ογκολογικών ασθενών και των φροντιστών τους ενισχύει τη συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία.
Ενημέρωση για Διατροφικές Ανάγκες. Είναι απαραίτητο να γίνει κατανοητή η σημαντικότητα της λήψης των πρωτεϊνών αλλά και των απαραίτητων θερμίδων για την υγεία του ογκολογικού ασθενή.
Οδηγίες για Παρενέργειες. Ογκολογικοί ασθενείς και φροντιστές όταν είναι ενημερωμένοι αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα συμπτώματα των θεραπειών όπως η ξηροστομία που προκαλεί η ακτινοθεραπεία.
