Το μηνιγγίωμα είναι ο συχνότερος καλοήθης όγκος του εγκεφάλου, στον οποίο η ακτινοθεραπεία παίζει αποφασιστικό ρόλο, ενίοτε και πρωταγωνιστικό, κυρίως σε μικρά μηνιγγιώματα, «δύσκολες» περιοχές του εγκεφάλου, ασθενείς με συνοδά προβλήματα υγείας και σε μηνιγγιώματα που υποτροπίασαν μετά χειρουργική επέμβαση.
Τα μηνιγγιώματα αναπτύσσονται συνήθως με αργό ρυθμό, στους μήνιγγες (μηνίγγια) που είναι οι μεμβράνες οι οποίες περιβάλλουν εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό. Πρόκειται δηλαδή για όγκους, οι οποίοι δεν εισχωρούν στον εγκέφαλο αλλά τον πιέζουν. Σπανίως είναι κακοήθη, οπότε και αναπτύσσονται με ταχείς ρυθμούς ακόμη και μέσα στον εγκέφαλο.
Αν και μπορεί να εμφανισθούν σε κάθε ηλικία- ακόμα και σε παιδιά- εκδηλώνονται συχνότερα σε μεσήλικες γυναίκες οι οποίες έχουν υποβληθεί σε ορμονική θεραπεία. Αν και η ακριβής αιτία της εμφάνισής τους δεν είναι γνωστή, επιπρόσθετα έχουν συσχετιστεί με έκθεση σε ακτινοβολία και με γονιδιακές διαταραχές ( απώλεια του χρωμοσώματος 22, το οποίο εμπλέκεται στην καταστολή της ανάπτυξης όγκων).
Ένοχα συμπτώματα
Νευρολογικά συμπτώματα. Διαταραχές όρασης, μνήμης, ακοής και όσφρησης, δυσκολία στην ομιλία, αδυναμία στα άκρα (χέρι ή πόδι), αστάθεια στο βάδισμα. Τα συμπτώματα είναι σε συνάρτηση με την περιοχή του εγκεφάλου την οποία πιέζει ο όγκος.
Συμπτώματα όγκου εγκεφάλου. Πονοκέφαλος, ζαλάδα και εμετός.
Ψυχικές διαταραχές. Στην περίπτωση που εμφανισθούν σε περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει το συναίσθημα και την προσωπικότητα (π.χ μετωπιαίος λοβός).
Επιληπτικές κρίσεις.
Ασυμπτωματικό μηνιγγίωμα. Αν είναι μικρό δεν δίνει συμπτώματα και μπορεί να εντοπισθεί τυχαία σε μία αξονική τομογραφία εγκεφάλου, την οποία ο ασθενής μπορεί να κάνει γι’ άλλον λόγο. Ούτως ή άλλως, η αξονική και η μαγνητική τομογραφία, επιτρέπουν τη διάγνωσή του.
Ταξινόμηση
Τα μηνιγγιώματα ταξινομούνται ανάλογα με την ανατομική τους θέση σε μηνιγγιώματα στο κυρτό τμήμα του κρανίου (κυρτότητας), σε μηνιγγιώματα κοντά στην κορυφή του κρανίου σε επαφή με τον οβελιαίο κόλπο (παροβελιαία), μηνιγγιώματα στη βάσης κρανίου κ.α
Ανάλογα με τον ιστολογικό τους τύπο ταξινομούνται ως:
Τυπικά ή 1ου βαθμού κακοήθειας. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν τα περισσότερα (~ 85%). Έχουν αργή εξέλιξη και μικρές πιθανότητες υποτροπής.
Άτυπα ή 2ου βαθμού κακοκήθειας. Εμφανίζουν ταχεία ανάπτυξη και έχουν περισσότερες πιθανότητες υποτροπής. Αφορά περίπου για το 10% των περιπτώσεων.
Κακοήθης ή 3ου βαθμού κακοκήθειας. Η συγκεκριμένη κατηγορία, αν και σχετικά σπάνια (~ 1-3%) εμφανίζει υψηλά ποσοστά υποτροπής ενώ υπάρχει η πιθανότητα μεταστάσεων σε ιστούς ακόμα και εκτός του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος.
Θεραπεία
Τακτική παρακολούθηση με μαγνητική τομογραφία. Αφορά μικρού μεγέθους μηνιγγιώματα. Επιλέγεται εφόσον ο ασθενής δεν έχει νευρολογικά συμπτώματα. Εγκαταλείπεται ως επιλογή, μόλις διαπιστωθεί αύξηση του μηνιγγιώματος.
Στερεοτακτική ακτινοχειρουργική ( CyberKnife/ Gamma Knife/ «X – Knife») Πρωτοποριακή ρομποτική ιατρική για την αντιμετώπιση παθολογικών καταστάσεων τόσο στο κεφάλι όσο και στο υπόλοιπο σώμα. Αποκαλείται και “Στερεοτακτική Ακτινοχειρουργική υπό Απεικονιστική Καθοδήγηση” (Image-Guided Stereotactic Radiosurgery). Πρόκειται για μέθοδο εκλογής, για μικρά μηνιγγιώματα, για «δύσκολες» περιοχές του εγκεφάλου, για ασθενείς με συνοδά προβλήματα υγείας ενώ δίνει τη λύση σε μηνιγγιώματα τα οποία υποτροπίασαν μετά από χειρουργική επέμβαση.
Χειρουργείο. Κρανιοτομία και αφαίρεση του μηνιγγιώματος. Σε μηνιγγιώματα υψηλότερου βαθμού (ΙΙ/ΙΙΙ) προτείνεται συνδυασμός χειρουργείου και ακτινοθεραπείας. Τη μέθοδο συναποφασίζουν ο ασθενής και ο θεράπων ιατρός (νευροχειρουργός)
Κλασματική ακτινοβολία. Χρήση μικρού ποσού ακτινοβολίας για περισσότερο χρόνο. Ενδείκνυται για μεγάλους όγκους, σε περιοχή που δεν μπορεί να ανεχθεί την υψηλή ένταση της ραδιοχειρουργικής ακτινοθεραπείας.
Όταν στον ασθενή διαγιγνώσκονται περισσότερα από ένα μηνιγγιώματα, δίνεται προτεραιότητα στην αφαίρεση εκείνου που προκαλεί συμπτώματα. Αν δεν υπάρχουν συμπτώματα, συστήνεται η παρακολούθησή τους.
