Η κληρονομικότητα είναι ένας από τους παράγοντες που μπορούν να ευνοήσουν την εμφάνιση καρκίνου, οπότε είναι απόλυτα σημαντικό να γνωρίζουμε αν υπάρχει προδιάθεση και να δράσουμε ανάλογα.
Αν και όλοι διατρέχουμε, σε κάποιο βαθμό, τον κίνδυνο να εκδηλώσουμε καρκίνο, ωστόσο, για κάποιους ο κίνδυνος αυτός είναι πολύ υψηλός και μάλιστα σε νεότερη από τη συνηθισμένη ηλικία, εξαιτίας μετάλλαξης (βλάβης) των γονιδίων που έχουν κληρονομήσει. Περισσότερα από 50 γονίδια μπορεί να ευθύνονται για τα σύνδρομα κληρονομικής προδιάθεσης.
Το αν ανήκουμε σε κατηγορία υψηλού κινδύνου, καθορίζει το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό. Αν δηλαδή υπάρχουν συγγενείς εξ αίματος που διαγνώστηκαν με καρκίνο, η ηλικία στην οποία έγινε η διάγνωση, ο τύπος καρκίνου και η σημερινή τους ηλικία (ή ηλικία που απεβίωσαν).
Το ευχάριστο είναι ότι διαθέτουμε τα κατάλληλα όπλα, για να ελαχιστοποιήσουμε τον κίνδυνο που προκύπτει από τα σύνδρομα κληρονομικής προδιάθεσης για καρκίνο. Συνδυάζοντας μαστογραφία και μαγνητική μαστογραφία ανιχνεύουμε το νεόπλασμα σε πρώιμο, άρα ιάσιμο, στάδιο.
Τί είναι τα γονίδια;
Τα γονίδια είναι μικρές ξεχωριστές συλλογές πληροφοριών σε κάθε κύτταρο του ανθρώπινου σώματος και προκύπτουν από μια μοναδική αλληλουχία του DNA. Ορισμένα παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του καρκίνου ενώ άλλα μάς προστατεύουν έναντι του καρκίνου. Τα γονίδια, υπό κανονικές συνθήκες, συμβάλουν στη φυσιολογική και ελεγχόμενη ανάπτυξη των κυττάρων. Όταν όμως, ένα ή περισσότερα γονίδια ενός κυττάρου υποστούν μετάλλαξη είναι πιθανόν να αρχίσει η πορεία ανάπτυξης του καρκίνου. Αυτό σημαίνει ότι τα μεταλλαγμένα γονίδια έχουν οδηγία είτε να παράξουν μη φυσιολογική πρωτεΐνη, είτε δεν έχουν οδηγία παραγωγής πρωτεΐνης, οπότε διακόπτεται η ροή πληροφορίας για τη λειτουργία του κυττάρου.
Η γενετική και σωματική μετάλλαξη
Υπάρχουν δυο είδη γονιδιακής μετάλλαξης: η γενετική και η σωματική μετάλλαξη. Εάν η μετάλλαξη κληρονομηθεί από τον ένα γονέα στο παιδί ονομάζεται γενετική: βρίσκεται σε κάθε κύτταρο του σώματος, ακόμη και στα σπερματοζωάρια και στα ωάρια και κληρονομείται από γενιά σε γενιά. Μερικά άτομα μπορεί να έχουν περισσότερες κληρονομούμενες γονιδιακές μεταλλάξεις σε σύγκριση με άλλα άτομα. Η γενετική μετάλλαξη ευθύνεται για 5-10% των περιπτώσεων κληρονομικού καρκίνου κι επειδή παρατηρείται σε οικογένειες ονομάζεται και οικογενής καρκίνος.
Το παιδί που έχει γονέα με γονιδιακή μετάλλαξη έχει 50% πιθανότητες να κληρονομήσει αυτήν τη γονιδιακή μετάλλαξη, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου σχετικού με τη μετάλλαξη, χωρίς όμως να είναι βέβαιο ότι θα εμφανίσει οπωσδήποτε καρκίνο. Οι κανόνες πρόληψης είναι συγκεκριμένοι: ισορροπημένη διατροφή, κανονικό βάρος, σωματική άσκηση, ελάχιστο αλκοόλ, όχι κάπνισμα.
Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου προκαλούνται από γονιδιακές μεταλλάξεις ενός κυττάρου. Όταν, σπάνια, ευθύνεται μια μόνον γονιδιακή μετάλλαξη, αποκαλείται σωματική μετάλλαξη. Όταν διάφορα γονίδια αλληλοεπιδρούν με απρόβλεπτο τρόπο με άλλα γονίδια ή περιβαλλοντικούς παράγοντες και προκληθεί καρκίνος, αποκαλείται σποραδικός.
Άρα λοιπόν, για να εκδηλωθεί καρκίνος πρέπει ένα κύτταρο να υποστεί μετάλλαξη (κληρονομούμενη ή επίκτητη) πολλών γονιδίων, η οποία θα υπερισχύσει των μηχανισμών ελέγχου και ισορροπίας του κυττάρου.
Στο ερώτημα ποιοι πρέπει να υποβάλλονται σε γενετικά τεστ, η απάντηση είναι ξεκάθαρη. Πρέπει να ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου, δηλαδή να διατρέχουν μεγάλη πιθανότητα, να είναι φορείς κληρονομικής μετάλλαξης γονιδίων.
Σε αυτήν την κατηγορία μπορεί να ανήκουν όσοι έχουν μέλη οικογένειας με ιστορικό καρκίνου (τρία ή περισσότερα άτομα της οικογένειας με τον ίδιο ή άλλου είδους καρκίνο, νεοπλασία σε δύο ή περισσότερους συγγενείς, σε πρώιμη ηλικία ή δύο ή περισσότεροι καρκίνοι στο ίδιο συγγενικό άτομο).
Να τονίσω ότι τα γενετικά τεστ αναγνωρίζουν μεν επικίνδυνες για καρκίνο μεταλλάξεις γονιδίων, αλλά δεν ελαττώνουν τον κίνδυνο εμφάνισής του. Απλά, στοιχειοθετούν την αναγκαιότητα ιατρικής παρακολούθησης. Πριν υποβληθεί κάποιος σε αυτά τα τεστ, καλό είναι να συμβουλευθεί εκπαιδευμένους επιστήμονες, οι οποίοι θα του εξηγήσουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους.
Βατόμουρα. Οι αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες του, προστατεύουν τις νοητικές λειτουργίες.
Σμέουρα. Η αντιοξειδωτική ελλαγιταννίνη τους, δρα ενάντια στον καρκίνο. Οι πολυφαινόλες τους αντιμετωπίζουν τις φλεγμονές της αρθρίτιδας και προστατεύουν από καρδιοπάθειες.
