Τι εμποδίζει τους Έλληνες να σταματήσουν να καπνίζουν;
Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι το κάπνισμα ευθύνεται διεθνώς για 1 στους 5 θανάτους. Βαρύ φόρο πληρώνει και η Ελλάδα: μας κοστίζει κάθε χρόνο από πλευράς υγείας και απώλειας παραγωγικότητας, περίπου 2.14 δισεκατομμύρια ευρώ. Στην Ελλάδα περίπου 20.000 άτομα πεθαίνουν κάθε χρόνο από νοσήματα που έχουν σχέση με το κάπνισμα: εγκεφαλικά επεισόδια, τύφλωση, ανευρύσματα αορτής, καρδιοπάθειες, χρόνιες πνευμονοπάθειες, έλκος δωδεκαδακτύλου και πολλά είδη καρκίνων σχεδόν σε όλα τα όργανα του σώματος.
Το δραματικό είναι ότι το τσιγάρο κάνει θραύση στις ηλικίες κάτω των 25 ετών: δυστυχώς, οι μισοί έφηβοι που καπνίζουν θα γίνουν μόνιμοι καπνιστές ήδη από τα 18 τους. Οι κίνδυνοι από το κάπνισμα αυξάνονται όσο μειώνεται η ηλικία που ξεκινάς να καπνίζεις κι όσο αυξάνεται ο αριθμός τσιγάρων. Οι άνδρες μόνιμοι καπνιστές εκτιμάται ότι θα χάσουν 13 χρόνια και δύο μήνες από τη ζωή τους και οι γυναίκες καπνίστριες απώλεια θα χάσουν 14,5 χρόνια από τη ζωή τους. Ο κίνδυνος να υποστούν καρδιακό επεισόδιο όσοι καπνίζουν τουλάχιστον είκοσι τσιγάρα την ημέρα είναι τριπλάσιος στους άνδρες και εξαπλάσιος στις γυναίκες σε σχέση με τους μη καπνιστές: τουλάχιστον χίλια άτομα στην Ελλάδα κάθε χρόνο, παθαίνουν έμφραγμα του μυοκαρδίου εξαιτίας του καπνίσματος.
Γιατί λοιπόν αν και η Πολιτεία εφαρμόζει κατά καιρούς κατασταλτικά μέτρα, τα αποτελέσματα είναι πενιχρά; Τι εμποδίζει τους Έλληνες να σταματήσουν να καπνίζουν; Αυτά τα βασικά ερωτήματα μας οδήγησαν στην ΑΚΟΣ στην απόφαση να διενεργήσουμε διαδικτυακή έρευνα για το κάπνισμα. Στην ΑΚΟΣ, αφενός αναδεικνύουμε τη σημασία της πρόληψης στον πόλεμο ενάντια στον καρκίνο και αφετέρου στηρίζουμε ογκολογικούς ασθενείς και αποθεραπευμένους.
Η έρευνα είχε στόχο να γνωρίσουμε καλύτερα τον καπνιστή. Χαρτογραφήσαμε τις «ρωγμές» μέσα από τις οποίες η νικοτίνη έχει διεισδύσει στον κοινωνικό ιστό, επιχειρήσαμε να σκιαγραφήσουμε το προφίλ των καπνιστών, πώς αρχίζουν το κάπνισμα, τους λόγους για τους οποίους κάποιοι το έκοβαν αλλά και τη στάση της κοινωνίας απέναντι στο κάπνισμα. Για να πολεμήσεις τον εχθρό πρέπει να γνωρίσεις τις μεθόδους του αλλά και τα πλεονεκτήματα του.
Σύμφωνα με την έρευνα, τα κατασταλτικά μέτρα της Πολιτείας, δεν επηρέασαν το 70% όσων συμμετείχαν, ποσοστό συντριπτικά υψηλό. Κι όπως αποδείχθηκε, η ανεκτική στάση της κοινωνίας απέναντι στους καπνιστές μποϋκοτάρει τον αγώνα κατά του καπνίσματος. Μη καπνιστές ή πρώην καπνιστές μετατρεπόμαστε αδιαμαρτύρητα σε παθητικούς καπνιστές. Σύμφωνα με την έρευνα της ΑΚΟΣ, ανεκτική στάση απέναντι στους καπνιστές έχει το 41,8% όσων δεν καπνίζουν και το 58% των πρώην καπνιστών. Ίσως επειδή γαλουχήθηκαν με την αντίληψη ότι το κάπνισμα είναι κάτι αυτονόητο. Δυστυχώς τα παλιά πρότυπα έχουν γίνει στερεότυπα. Και αυτή είναι μία συνθήκη πρέπει να αντιμετωπιστεί ριζικά.
Διαφωτιστική είναι και η απάντηση που έδωσαν αναφορικά με το λόγο για τον οποίο άρχισαν να καπνίζουν. Άνδρες (57%) και γυναίκες (28,6%) υποστηρίζουν ότι παρασύρθηκαν από το φιλικό τους περιβάλλον. Αν συνυπολογίσουμε όσους απάντησαν ότι άρχισαν να καπνίζουν λόγω μόδας, αντιλαμβανόμαστε το ρόλο της κοινωνίας στη νομιμοποίηση του καπνίσματος.
Δεν είναι αυτονόητο ότι όλα είναι ξεκάθαρα στο μυαλό των καπνιστών. Μπορεί σε μεγάλο ποσοστό να δηλώνουν στην έρευνα της ΑΚΟΣ ότι θα έκοβαν το κάπνισμα αρκεί να το έπαιρναν απόφαση, τελικά όμως, όσοι το έκοψαν το έκαναν για ιατρικούς λόγους. Κατά την άποψή μου η Πολιτεία μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στη μάχη ενάντια στο τσιγάρο, παρέχοντας στους καπνιστές δωρεάν πρόσβαση σε δομές που θα τους βοηθήσουν να κόψουν το τσιγάρο: σύμφωνα με την έρευνα μας, οι κατά μόνας προσπάθειες, είναι επιτυχείς σε μικρό ποσοστό.
Στόχος μας λοιπόν, η είδηση ότι το τσιγάρο σκοτώνει, να γίνει συνείδηση. Είναι καιρός να οικοδομήσουμε νέα κοινωνικά πρότυπα. Να αποδομήσουμε επιτέλους το επιχείρημα των καπνιστών, ότι με το τσιγάρο διαχειρίζονται το άγχος τους: έχει πλέον καταρριφθεί από τους ειδικούς. Τα νέα παιδιά να συνειδητοποιήσουν ότι το κάπνισμα δεν είναι πια μόδα αλλά ο καλύτερος φίλος του καρκίνου των πνευμόνων. Και κάτι ακόμη: Αν και οι περισσότερες γυναίκες νοσούν από καρκίνο του μαστού και οι άνδρες από καρκίνο του προστάτη, ωστόσο άνδρες και γυναίκες πεθαίνουν από τον καρκίνο του πνεύμονα.
Ο καρκίνος των πνευμόνων, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και οι καρδιακές παθήσεις απειλούν τη ζωή των καπνιστών. Κι όμως η καλή υγεία μας είναι στο χέρι μας. Σβήστε λοιπόν τώρα το τσιγάρο σας!
