Δέσποινα Κατσώχη ακτινοθεραπευτής-ογκολόγος, επικεφαλής της Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογικής Συνεργασίας, Πρόεδρος της ΑΚΟΣ
Ο επιστήμονας οφείλει να είναι κοινωνικά ενεργός.
Εισαγωγή
Η πολύχρονη θητεία στο χώρο της ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας ενίσχυσε την κοινωνική ευαισθησία της Δέσποινας Κατσώχη. Επιλογή της να συνδέσει το επιστημονικό της έργο με τον εθελοντισμό και την προσφορά στο συνάνθρωπο.
Κυρία Κατσώχη πώς αποφασίσατε να επιλέξετε ως ειδικότητα την ακτινοθεραπεία;
Από μικρή ήμουν ξεκάθαρη στις επιλογές και τους στόχους μου. Με ενδιέφερε ν’ ακολουθήσω ένα κοινωνικό επάγγελμα που να έχει άμεση σχέση και επαφή με τον άνθρωπο. Παράλληλα αποζητούσα ένα πεδίο δράσης που θα μου εξασφαλίσει μία επαγγελματική συνέχεια, έναν επαγγελματικό χώρο όπου η έρευνα και η εξέλιξη θα έπαιζαν κυρίαρχο ρόλο, έναν τομέα που θα μου έδινε τη δυνατότητα της συνεχούς βελτίωσης. Η στασιμότητα και η στείρα επανάληψη με κουράζουν, μού αφαιρούν ενέργεια και ζωτικότητα. Θέλω να είμαι χρήσιμη στους ανθρώπους, να βελτιώνω τις δυνατότητές μου, να εξελίσσομαι και να προχωρώ. Μετά την αποφοίτησή μου από την Ιατρική Σχολή, ειδικεύτηκα στην Ακτινοδιαγνωστική και στην Ακτινοθεραπευτική Ογκολογία του Πανεπιστημίου RWTH Aachen Γερμανίας. Ήταν μία περίοδος που σημειώθηκαν πολλά υποσχόμενες επιστημονικές εξελίξεις στο χώρο της ογκολογίας και αυτό υπήρξε για μένα ένα πρόσθετο κίνητρο. Αυτός ήταν και ο λόγος που παρέμεινα στη χώρα αυτή για σημαντικό χρονικό διάστημα, ακολουθώντας ακαδημαϊκή καριέρα. Ήταν μία πολύτιμη εμπειρία που κάποια στιγμή αισθάνθηκα την ανάγκη να μεταφέρω τους καρπούς της στην πατρίδα μου.
Πόσο σημαντικά «εργαλεία» έχουν στα χέρια τους οι ειδικοί, στις μέρες μας, ώστε να καταπολεμήσουν τον καρκίνο; Είναι ενθαρρυντικά τα νέα από το μέτωπο της αποθεραπείας;
Ο καρκίνος δεν είναι πλέον η άτρωτη ασθένεια που στο άκουσμά της και μόνο κυριαρχούσε στο παρελθόν η αίσθηση του αμετάκλητου. Για να μιλήσω για την ειδίκευσή μου, τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί νέες τεχνικές ακτινοθεραπείας οι οποίες σε συνδυασμό με μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας έχουν απαλείψει τις δυσάρεστες παρενέργειες του παρελθόντος. Η στατιστική μάς κάνει αισιόδοξους. Αν και παγκόσμια αυξάνεται ο αριθμός των περιπτώσεων, ταυτόχρονα αυξάνεται και η πρώιμη διάγνωση της ασθένειας, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι ενήλικες με καρκίνο να ζουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και με καλύτερη ποιότητα ζωής. Ακόμη πιο ενθαρρυντικά είναι τα νέα από το μέτωπο της καταπολέμησης του καρκίνου της παιδικής ηλικίας, καθώς πλέον αποθεραπεύονται τρία στα τέσσερα παιδιά που θα νοσήσουν.
Πόσο «αμέτοχη» μπορείτε να είστε όταν συνεργάζεστε τόσο στενά με τους ασθενείς σας;
Μα, δεν θέλω να είμαι αμέτοχη! Επιδιώκω την προσωπική επαφή με τον ασθενή γιατί πιστεύω ότι πέρα από τις επιστημονικές μου γνώσεις οφείλω να του προσφέρω και ψυχολογική στήριξη. Ο ασθενής δεν είναι ένα απλό «νούμερο» με σειρά προτεραιότητας. Είναι ένας άνθρωπος που διανύει μία δύσκολη περίοδο της ζωής του και πρέπει να προσφέρουμε στήριξη σε αυτόν και την οικογένειά του αλλά και πλήρη ενημέρωση του για το τι του συμβαίνει. Κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και έτσι οφείλουμε να την αντιμετωπίζουμε.
Πέρα από το φόβο που προκαλεί το άκουσμα και μόνο της λέξης καρκίνος, πιστεύετε ότι υπάρχει και προκατάληψη απέναντι στους ασθενείς;
Ναι, δυστυχώς υπάρχει προκατάληψη. Είναι μία ανεπίτρεπτη κοινωνική συνθήκη που πρέπει επιτέλους να εξαλειφθεί. Ο καρκίνος δεν πρέπει να μας τρομοκρατεί σαν να είναι…μεταδιδόμενο νόσημα, ούτε πρέπει να προκαλεί ντροπή η οποία οδηγεί πολλές φορές τους νοσούντες σε κοινωνική απομόνωση. Το ίδιο ισχύει και για την αντιμετώπιση που οφείλουν να εισπράττουν οι αποθεραπευμένοι οι οποίοι πέρα από τον αγώνα που έδωσαν, έχουν να αντιμετωπίσουν πολλές φορές την καχυποψία και την επιφύλαξη των άλλων.
Πρόσφατα ιδρύσατε την μη κερδοσκοπική εταιρία ΑΚΟΣ. Ποια κοινωνική ή προσωπική ανάγκη ήρθε για να καλύψει; Τι σημαίνει η λέξη;
Οι κοινωνικές προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που συνοδεύουν τον καρκίνο και στα οποία αναφερθήκατε ήταν ένας από τους λόγους που με ώθησαν μαζί με συναδέλφους μου να προχωρήσουμε στη δημιουργία της ΑΚΟΣ, λέξη που στα αρχαία ελληνικά σημαίνει θεραπεία. Επιπρόσθετα θεωρώ ότι ως επιστήμονες έχουμε το χρέος να είμαστε και κοινωνικά ενεργοί πολίτες, να συμβάλλουμε ο καθένας στο μέτρο των δυνατοτήτων του, στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του συνόλου. Η κοινωνία περιμένει από εμάς να κάνουμε το πρώτο βήμα, να της απλώσουμε το χέρι για να διανύσουμε την κοινή μας πορεία.
Σε ποια ακόμη πεδία κινείται η ΑΚΟΣ;
Εργαζόμαστε για την πρόσβαση όλων των πολιτών στην πληροφόρηση, σε ότι αφορά στον καρκίνο, στην πρόληψη, στη διάγνωση, στη θεραπεία, στην ανακουφιστική φροντίδα αλλά και στην ψυχολογική, συναισθηματική και πρακτική τους υποστήριξη. Θέλουμε να ευαισθητοποιήσουμε την κοινή γνώμη και τους φορείς της δημόσιας διοίκησης όσον αφορά στη σχέση της υγείας με την κοινωνία και το περιβάλλον, αναζητούμε μια πιο ουσιαστική ηθική στην διαχείριση των θεμάτων της υγείας, θέλουμε να συμβάλουμε στον εκσυγχρονισμό των νοσοκομειακών και άλλων δομών για την αντιμετώπιση των καρκινοπαθών.
Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων μας θεωρήσαμε σημαντικό να τιμήσουμε γυναίκες-σύμβολα που αφιέρωσαν την ζωή τους και συνέδεσαν το όνομά τους με τον αγώνα κατά του καρκίνου της παιδικής ηλικίας και σε αυτήν την πρώτη εκδήλωσή μας, να ανακοινώσουμε και την πρώτη μας δράση, τη δημιουργία ενός δικτύου παρακολούθησης αποθεραπευμένων ενηλίκων.
Ποιος ο στόχος του δικτύου;
Η εξειδικευμένη και στοχευμένη παρακολούθηση των παιδιών που αποθεραπευτήκαν και προχώρησαν στη ζωή. Θα λειτουργήσει στο πλαίσιο του Συλλόγου «Κύτταρο», που διαθέτει, ήδη, ένα δίκτυο εθελοντών γιατρών, μαζί με την «ΑΚΟΣ», που πλαισιώνεται από ακόμη 20 εθελοντές γιατρούς. Η πορεία της προσπάθειας θα αποτυπώνεται στο «Ημερολόγιο Αποθεραπείας», ένα συνοδευτικό βιβλιάριο μεταθεραπευτικής παρακολούθησης του ατόμου που ασθένησε στο παρελθόν.
Σε σας ανήκει και η ιδέα της εφαρμογής σε iphone και σε ipad για τον καρκίνο του μαστού…
Η πρόληψη είναι σημαντικότατη υπόθεση γιατί η πρώιμη ανίχνευση του καρκίνου αυξάνει τις πιθανότητες πλήρους ίασης. Κάθε γυναίκα, κυρίως μετά τα 40, οφείλει να εντάξει στο πρόγραμμα της ζωής της τη μαστογραφία και την τακτική αυτοεξέταση μέσω της ψηλάφησης των μαστών της.
Ως επικεφαλής της Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογικής Συνεργασίας (www.aktinotherapeia.gr) και σε συνεργασία με την εταιρεία ANADELTA, μετέφερα λοιπόν τη μάχη της πρόληψης και στο διαδίκτυο. H εφαρμογή Mastos για iPhone και iPad, η πρώτη ελληνική εφαρμογή του είδους, είναι δωρεάν και έχει σκοπό να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει τις Ελληνίδες.
Τι προσφέρει αυτή η εφαρμογή;
Διδάσκει στις γυναίκες την σωστή τεχνική αυτοεξέτασης του στήθους με απλά κατανοητά βήματα και σχετικές εικόνες, αναφέρεται στα σημάδια της νόσου, αλλά και στο τι πρέπει να προσέχουν. Περιέχει σύντομο εκπαιδευτικό video με την τεχνική της αυτοεξέτασης, ενώ οι γυναίκες μπορούν να θέσουν υπενθυμίσεις για την μηνιαία συνιστώμενη αυτοεξέταση των μαστών τους και την μαστογραφία τους, καθώς θα λαμβάνουν σχετική ειδοποίηση στο κινητό τους, σε τακτά διαστήματα.
Από την εμπειρία σας ποια πρέπει να είναι τα «όπλα» των ασθενών για να αντέξουν και, ιδανικά, να ξεπεράσουν τον καρκίνο;
Η καλή πορεία του ασθενούς είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Πέρα από την υψηλού επιπέδου παροχή ιατρικής φροντίδας πρέπει να τύχει και σημαντικής ψυχολογικής στήριξης όχι μόνο ο ίδιος αλλά και η οικογένειά του. Η καλή ψυχολογία και το υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον θεωρώ ότι είναι καθοριστικοί παράγοντες για να ξεπεράσει την περιπέτεια της υγείας του. Είναι στόχοι εφικτοί και υλοποιήσιμοι, αρκεί να υπάρχει κλίμα και διάθεση καλής συνεργασίας. Τα πάντα είναι θέμα σωστής ενημέρωσης και ανάλογης προσέγγισης.
